Wzdęcia – przyczyny, objawy. Co na wzdęty brzuch?

Przyczyny wzdęć

Wzdęcia brzucha powodują ból, na który skarży się bardzo wiele osób w różnym wieku. Uprzykrzają codzienność, dając nieprzyjemne uczucie rozpychania w jamie brzusznej. Przeważnie pojawiają się po jedzeniu, ale niekiedy mogą utrzymywać się nawet przez kilka godzin.

Co to są wzdęcia? Nic innego, jak nadmierne nagromadzenie gazów w jelitach. Powodują wrażenie pełności i ciężkości, czasem nawet po niezbyt obfitym posiłku. Zatem co powoduje wzdęcia? Na początek warto zastanowić się, skąd w ogóle gazy biorą się w jelitach. Część z nich (głównie tlen i azot) to powietrze, które człowiek połyka w trakcie mówienia i jedzenia. Inne pochodzą z procesów fermentacji spożywanych pokarmów, w których biorą udział bakterie jelitowe. Tak więc gazy w jelitach to stan naturalny i permanentny. Niekiedy jednak ich ilość jest nadmierna i wówczas właśnie mówi się o wzdętym brzuchu.

Co wpływa na ilość tych gazów? Do ich zwiększonego gromadzenia może dochodzić, gdy:

• zbyt duża jest ilość połykanego powietrza, np. podczas palenia papierosów, przy pośpiesznym spożywaniu posiłków itp.;
• spożywane pokarmy na drodze fermentacji produkują dużą ilość gazów. Tzw. produkty gazotwórcze to np. rośliny strączkowe, choć wiele osób skarży się także na wzdęcia po kawie czy mleku;
• spożywane są napoje gazowane w większych ilościach;
• trawienie jest spowolnione, np. przez spożywanie ciężkostrawnych potraw.

Większość przyczyn wzdęć ma swoje źródło w diecie. Kondycja przewodu pokarmowego w ogóle w dużej mierze zależy od sposobu odżywiania. Kiedy jednak wzdęcia pojawiają się zbyt często lub powodują ból, należy skonsultować się z lekarzem celem przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki i dokładnego ustalenia ich podłoża.

Objawy wzdęć

Wzdęcie brzucha najczęściej objawia się nieprzyjemnym uczuciem wewnętrznego rozpychania w jamie brzusznej. Opisywane jest jako rozdymanie, rozpieranie, napompowanie czy ucisk.

Niekiedy towarzyszą mu:

• punktowy ucisk ból w prawym lub lewym podżebrzu spowodowany gromadzącym się tam gazem rozszerzającym jelito,
• skurcze jelit o napadowym charakterze,
• duszność i uciskający ból w klatce piersiowej,
• głośne burczenie spowodowane przemieszczaniem się gazów w jelicie i uczucie przelewającego się płynu,
• nadmierne odbijanie i wydalanie gazów,
• nabrzmiały brzuch, widocznie powiększony i twardy w dotyku.

Nadmiernemu nagrodzeniu gazów w brzuchu z reguły towarzyszy dyskomfort, rozpierający ucisk jest bardzo nieprzyjemny i męczący, szczególnie gdy utrzymuje się przez dłuższy czas. Brzuch staje się jak nadmuchany balon, co często wiąże się z uciskaniem odzieży – spodni, rajstop czy paska.

Podczas wzdęć dochodzi do pogorszenia apetytu, ponieważ trwające uczucie pełności i ciężkości odbiera ochotę na jedzenie.

Wzdęty brzuch po jedzeniu

Najczęściej wzdęty, czy – jak określają go niektórzy – spuchnięty brzuch to objaw, który najczęściej pojawia się po spożywaniu posiłków. Dzieje się tak, ponieważ podczas trawienia w jelitach zachodzą procesy fermentacyjne i wówczas uwalniają się gazy. Ilość oraz skład uwalnianych gazów zależy przede wszystkim od tego, co się je, ale również w jaki sposób – głownie od tempa spożywania pokarmu. Podczas pośpiesznego jedzenia połyka się większą ilość powietrza niż przy powolnym, dokładnym przeżuwaniu.

Stosowana dieta może w znacznym stopniu przyczynić się do powstawania problemów trawiennych, w tym wzdęć. Wzdęty brzuch po jedzeniu z reguły jest następstwem spożywania tzw. produktów gazotwórczych, wśród których znajdują się:

• rośliny strączkowe – fasola, groch, ciecierzyca, soczewica, bób,
• niektóre warzywa – kapusta, brukselka, kalafior, brokuły, cebula,
• owoce takie jak gruszki, śliwki, czereśnie,
• produkty zbożowe,
• sery pleśniowe,
• produkty mleczne,
• napoje gazowane.

Spożywanie produktów mlecznych u niektórych osób wywołuje szczególnie silne wzdęcia. Ma to najczęściej związek z problemami trawiennymi i nietolerancją laktozy czyli cukru mlecznego. Niestrawiona laktoza dostaje się do jelita grubego, gdzie ulega fermentacji z udziałem bakterii.

Co na wzdęcia?

Ponieważ uczucie pełności i rozdymania może być bardzo dokuczliwe, warto wiedzieć, co na wzdęcia i gazy wydalane w nadmiernych ilościach jest skuteczne.

Przede wszystkim osobom z takimi skłonnościami zaleca się odpowiednie postępowanie dietetyczne.

• Posiłki powinny być niezbyt obfite, spożywane regularnie. Najlepiej jeść 4-5 niewielkich posiłków dziennie.
• Ostatni posiłek w ciągu dnia powinien być spożywany 2-3 godziny przed snem, a w tym czasie należy unikać nawet drobnych przekąsek.
• Posiłki należy spożywać, spokojnie, bez pośpiechu, dokładnie przeżuwając każdy kęs. Dzięki temu połyka się mniej powietrza, a dokładnie rozdrobniony pokarm jest zdecydowanie łatwiej trawiony w jelitach.
• Płyny również należy pić powoli. Łapczywe picie wiąże się z połykaniem większej ilości powietrza.
• Warto zrezygnować lub znacznie ograniczyć spożywanie napojów gazowanych dostarczających do jelit dodatkową ilość gazów.
• Należy zrezygnować z palenia papierosów, żucia gumy czy ssania cukierków, ponieważ czynności te powodują wzmożone połykanie powietrza.
• Spożywane produkty powinny być lekkostrawne, aby procesy trawienne przebiegały sprawnie i bez problemów trawiennych.

Do diety zapobiegającej wzdęciom warto wprowadzić większą ilość produktów zawierających błonnik, czyli tzw. włókno pokarmowe. Jego właściwości polegają na wydłużeniu czasu, w którym pokarm znajduje się w żołądku, co wpływa pozytywnie na efektywność trawienia i wchłanianie. Jego bogate źródła to np. żytnie pieczywo razowe, orzechy, suszone owoce. Nadmierne spożycie błonnika może być jednak przyczyną wzdęć i produkcji zbyt dużej ilości gazów.

Pomocne przy wzdęciach mogą okazać się niektóre zioła o właściwościach rozkurczowych, przyspieszające trawienie lub przeciwdziałające nadmiernej fermentacji w jelitach.

Przykładem jest karczoch, który:

• wspomaga trawienie,
• reguluje przepływ soków trawiennych,
• wspiera prawidłową pracę jelit,
• wspomaga i oczyszcza z toksyn wątrobę.

Nie wolno również zapominać o aktywności fizycznej, która w ogólny sposób wpływa pozytywnie na procesy trawienne, wspomaga perystaltykę jelit i zwalcza uczucie ciężkości.

Autor: Justyna Gabrysiak-Kula

Konsultacja merytoryczna: gastrolog Ewa Walecka – Kapica