Rola steroli roślinnych w diecie na obniżenie cholesterolu

30 maja, 2023

Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.

Dlaczego sterole roślinne są tak ważne w diecie u osób z podwyższonym cholesterolem?

Spis treści

Sterole roślinne (fitosterole) – czym są i jak wpływają na obniżenie poziomu cholesterolu

Cholesterol – co powinniśmy wiedzieć

Jakie jest dzienne zapotrzebowanie steroli roślinnych?

Suplementy, zioła na cholesterol (ekstrakty)

Sterole roślinne (fitosterole) – czym są i jak wpływają na obniżenie poziomu cholesterolu

Fitosterole to związki pochodzenia roślinnego, które charakteryzują się obecnością grupy hydroksylowej (OH w pozycji 3 i obecnością łańcuch alifatycznego w pozycji 17. Do fitosteroli zaliczamy ponad 40 związków, jednak najczęściej spotykane to: alfa, beta – sitosterol, stigmasterol czy kampesterol. Sitosterol – jest mieszaniną związków, trudnych do rozdzielenia, określanych jako α, β, γ, α_1, α₂ ,α_3, – sitosterol. Najczęściej jest to związek określany jako β (beta) – sitosterol. Występuje on obficie w olejach kiełkujących zbóż czy nasionach soi. Ma znaczenie we wspomaganiu obniżania poziomu cholesterolu we krwi. Drugi ze związków – stigmasterol występuje w oleju sojowym, burakach, oraz selerze.

Budowa steroli roślinnych najbardziej przypomina cholesterol i dzięki temu mają one duże znaczenie w żywieniu. Właśnie to podobieństwo w budowie powoduje, że w jelitach, gdzie następuje wchłanianie cholesterolu, sterole roślinne (fitosterole) łączą się z receptorami komórek jelitowych i blokują w ten sposób wchłanianie cholesterolu. Większa część cholesterolu zostaje wydalona z ustroju i zmniejsza się jego stężenie we krwi. Natomiast połączone z receptorami komórek jelitowych sterole roślinne są wchłaniane w bardzo małej ilości (0,1% – 5%), a poza tym wydalane są z ustroju, nie powodując żadnych niepożądanych objawów. Poza zmniejszeniem stężenia cholesterolu całkowitego, spożycie fitosteroli wpływa również korzystnie na tzw. profil lipidów, powodując zmniejszenie ilości tzw. „złego cholesterolu” (frakcja LDL) we krwi. Nie zaobserwowano ich wpływów na stężenie tzw. „dobrego cholesterolu” (frakcja HDL).

Cholesterol – co powinniśmy wiedzieć

Cholesterol występuje w organizmie każdego człowieka. Bierze udział w odbudowie komórek, produkcji hormonów płciowych, wytwarzaniu witaminy D, produkcji kwasów żółciowych umożliwiających prawidłowe trawienie tłuszczów. O niedobór cholesterolu nie należy się jednak martwić. Jest on u zdrowego człowieka w wystarczającym stopniu produkowany przez wątrobę. Problemem jest natomiast nadmiar cholesterolu, który bardzo często dostarczany jest do organizmu z pożywieniem. Wysoki poziom cholesterolu jest czynnikiem ryzyka rozwoju choroby wieńcowej serca.

Uważa się, że pożądany poziom całkowitego cholesterolu u zdrowego młodego człowieka nie powinien przekraczać wartości 190 mg/dl (miligramy na decylitr) lub 5 mmol/l (milimole na litr). Na cholesterol całkowity składają się tzw. zły (frakcja LDL) oraz dobry (frakcja HDL) cholesterol. Do norm poziomu cholesterolu należy podchodzić bardzo indywidualnie, uwzględniając wiek, stan zdrowia, współistniejące choroby. Szkodliwe działanie cholesterolu bardzo się nasila po jego utlenieniu lub po utlenieniu kwasów tłuszczowych, które mu towarzyszą w surowicy. Temu utlenianiu sprzyja niskie spożycie witamin: E, C oraz beta – karotenu (prowitaminy A). Te witaminy chronią tłuszcze przed utlenianiem.

Jakie jest dzienne zapotrzebowanie steroli roślinnych?

Głównymi źródłami fitosteroli są oleje roślinne, rośliny strączkowe, sezam i słonecznik. Dobrym źródłem są również płatki zbożowe i pieczywo, wytwarzane z mąk gruboziarnistych, ze względu na stosunkowo duże spożycie tych produktów w naszej strefie klimatycznej.

Uważa się, że minimalna dawka steroli roślinnych, celem utrzymania właściwego poziomu cholesterolu wynosi ok. 800 -1000 mg dziennie. Natomiast jeśli planujemy efektywnie zmniejszyć jego zawartość, steroli roślinnych w codziennej diecie powinniśmy spożywać ok. 1500 – 3000 mg.
Dla porównania średnia ilość spożycia steroli roślinnych w większości krajów europejskich wynosi ok. 200 – 300 mg, co jest zdecydowanie poniżej wartości zalecanych przez dietetyków [1].

Suplementy, zioła na cholesterol (ekstrakty)

Jednym ze sposobów zaopatrzenia organizmu we właściwe składniki odżywcze jest wprowadzenie do codziennej diety pokarmów bogatych w sterole roślinne, które przyczynią się do zmniejszenia zawartości cholesterolu w organizmie. Wzbogacenie codziennej diety o określone składniki, czy też wyeliminowanie z niej produktów szkodzących naszemu zdrowiu bardzo często związane jest ze sporymi restrykcjami co do wyboru produktów, sposobu przygotowywania posiłków, co bardzo często zniechęca do długotrwałego stosowania takiej diety. Pamiętać należy także o ilości spożywanych produktów, celem osiągniecia tego efektu – utrzymania właściwego poziomu cholesterolu w organizmie, czy wręcz jego obniżenia. W takim przypadku dobrym i zarazem łatwym sposobem jest zastosowanie produktów suplementarnych o wysokiej zawartości steroli roślinnych. Ważne, aby były to produkty dobrej jakości, potwierdzonej badaniami fizykochemicznymi, pozyskane z upraw w określonym czasie zbioru materiału roślinnego oraz ściśle określonej zawartości w zalecanych dziennych porcjach, w których nasz organizm zaopatrywany jest we właściwe składniki, co pomoże uzyskać korzystny efekt.

Pamiętajmy, że podstawą zapewnienia prawidłowego funkcjonowania organizmu jest zrównoważona i zróżnicowana dieta oparta na regularnym spożywaniu owoców i warzyw w celu utrzymania poziomu karotenoidów (które hamują utlenianie lipidów) oraz zdrowy styl życia. Stosując suplementację sterolami roślinnymi należy zawsze pamiętać, że żaden suplement diety nie może być stosowany jako substytut zróżnicowanej diety. Stosując suplementację sterolami roślinnymi należy pamiętać także, że nie jest ona przeznaczona dla ludzi, którzy nie muszą kontrolować swojego poziomu cholesterolu we krwi. Może nie być odpowiednia w żywieniu kobiet w ciąży lub karmiących piersią oraz dla dzieci w wieku poniżej pięciu lat.

Należy unikać spożycia dodatku steroli roślinnych, stanoli roślinnych w ilościach większych niż 3 g/dobę oraz nie przekraczać zalecanej porcji do spożycia w ciągu dnia.

Zażywając leki na obniżenie stężenia cholesterolu, pamiętajmy, aby sterole roślinne zawarte w suplemencie diety spożywać wyłącznie pod kontrolą lekarza.

Autor: dr n. farm. Aleksandra Józefczyk

Bibliografia

[1] Kopeć A., Nowacka E., Ewa Piątkowska E., Leszczyńska T.: Charakterystyka I prozdrowotne właściwości steroli roślinnych.; ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2011, 3 (76), 5 – 14.

Dieta wątrobowa – co jeść? Przykładowy jadłospis

Dieta wątrobowa to jeden z głównych elementów wspierania pracy wątroby. Znajomość podstawowych zasad żywienia ułatwia jej prawidłowe działanie. Wątroba pełni w organizmie szereg istotnych funkcji, dlatego też tak istotna jest dbałość o ten organ w zakresie diety.

Więcej

Trawienie – na czym polega i jak wspomagać?

Trawienie to proces przetwarzania spożywanych pokarmów. W dużej mierze zależy od niego ogólna kondycja ludzkiego organizmu, dlatego warto wiedzieć, jak go wspomagać i co robić, jak go wspomagać i co robić w sytuacjach gdy nasz układ pokarmowy jest szczególnie obciążony np. poprzez niewłaściwą dietę.

Więcej

Układ immunologiczny (odpornościowy) – jak wspierać? Zioła i dieta

Układ immunologiczny człowieka składa się z narządów których zadaniem jest chronienie organizmu przed drobnoustrojami, infekcjami. Co zrobić, by pracował on prawidłowo i skutecznie chronił organizm przed chorobami?

Więcej

Zdrowie przez cały rok a suplementacja czosnkiem

Czosnek pospolity, należący do rodzaju Allium (rodzina Amaryllidaceae), jest doskonale znany, jako warzywo. Większość gatunków tego rodzaju (ponad 600) pochodzi z Azji, ale spotykane są także w Ameryce Północnej i Afryce.

Więcej